Losy Pałacu Biskupiego
Choć historia powstania Muzeum nie jest bardzo odległa, to początki samego obiektu sięgają połowy XIV wieku, czyli początków Królewskiego Wolnego Miasta Krosna. Drewniany dwór w Krośnie zakupił w 1379 roku Eryk z Winsen, ordynariusz diecezji przemyskiej. Cech pałacu ta niepozorna rezydencja przylegająca do murów miejskich nabrała po rozbudowie i przebudowie w 1 połowie XVI wieku, kiedy gospodarzem był tu słynny kanonik krakowski, biskup Stanisław Tarło.
Do 1626 roku był własnością i okresową siedzibą Kanoników Przemyskich. Decyzją biskupa Achacego Grochowskiego został sprzedany Zofii z Ligęzów Skotnickiej, wdowie po Janie Skotnickim kasztelanie połanieckim i po ponad dziesięcioleciu zniszczony przez pożar, który w 1638 roku strawił część miasta. Wdowa odbudowała go i już z nowym skrzydłem przekazała Kolegium Rorantystów, dzierżącemu tą własność aż do 2 połowy XVIII wieku. W 1777 roku obiekt wydzierżawiono administracji austriackiej, a w 1841 roku jego nowym właścicielem został Pan Józef Dembowski.
Zakupiony przez miasto w 1873 roku, przez kilkadziesiąt lat służył różnym celom i miewał przedziwnych mieszkańców. Mieściły się tutaj ck koszary i urzędy, sądy, warsztaty i mieszkania prywatne, kasy oszczędności, kluby i szkoły. Od 1954 roku w kilku salach funkcjonowało tu Muzeum. W latach 1991-1995 przeprowadzono gruntowny remont zabytkowego obiektu i nad odkrytym fragmentem średniowiecznego muru Krosna dobudowano nowe skrzydło. Obecnie obiekt posiada cztery skrzydła. Jest to jedna z najokazalszych budowli w mieście, perła architektury rezydencjonalnej późnego renesansu na Podkarpaciu, ważny element historycznej zabudowy Krosna.
Choć wielokrotnie przebudowywany i niszczony zatracił swój dawny charakter, wciąż znaleźć można w pałacu ślady dawnej jego świetności. Przypominają o tym obszerna brama sieni wjazdowej, kamienna figura Chrystusa Króla z niszy trójkątnego naczółka nadbramnego, a obok niej kartusze herbowe Zofii z Ligęzów Skotnickiej i Jana Skotnickiego oraz kolebkowe sklepienia z lunetami w salach Muzeum.
Krótko o historii muzeum
Muzeum Podkarpackie w Krośnie należy do najciekawszych obiektów muzealnych nie tylko na Podkarpaciu, ale w skali całego kraju. Słynie z najcenniejszej w Europie kolekcji lamp naftowych. Jego siedziba mieści się na terenie zabytkowego starego miasta, w dawnym Pałacu Biskupim. Idea utworzenia tu Muzeum sięga początków wieku, jednak plany wielu znakomitych krośnian oraz władz miejskich niejednokrotnie krzyżowały doświadczenia wojenne XX wieku. Dopiero po drugiej wojnie światowej powrócono do realizacji pierwotnych zamiarów.
Jak pisał niegdyś przewodniczący Sekcji Muzealnej, doktor Antoni Lorens: Już po pierwszej wojnie światowej często mówiło się o potrzebie zorganizowania muzeum w Krośnie. Jednak sprawa ta nie wykroczyła poza sferę marzeń i słów. W międzyczasie obce muzea i różni zbieracze wywozili z powiatu krośnieńskiego wszelkie najcenniejsze okazy i zabytki. Pozostałe zaś w powiecie pamiątki niszczały, gdyż się o nie nikt nie troszczył. Dopiero po zjeździe muzeologów w Warszawie […], prof. August Mazurkiewicz ówczesny referent Kultury i Sztuki przy Starostwie w Krośnie, urządził w roku 1946 […] wystawę dawnego Krosna, zgromadziwszy sporo fotografii i obrazów krośnieńskich malarzy.
W roku 1950 inicjatywę utworzenia Muzeum podjął krośnieński oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Trzy lata później, władze miasta udostępniły na potrzeby Muzeum pomieszczenia w Pałacu Biskupim. 22 lipca 1954 roku jest oficjalną datą powstania krośnieńskiego Muzeum. W 2000 roku zmieniono jego nazwę na Muzeum Podkarpackie w Krośnie.
Choć Muzeum najbardziej znane jest z unikatowej kolekcji lamp naftowych, to w Pałacu Biskupim prezentowane są wystawy o różnorodnej tematyce. Muzeum szczyci się największą w Polsce kolekcją współczesnego szkła użytkowego i artystycznego oraz zbiorami archeologicznymi. Gromadzone są również zabytki dotyczące historii regionu oraz dzieła sztuki twórców związanych z Krosnem. Muzeum posiada ponadto znakomitą kolekcję poloników z Francji, pamiątek polskiej emigracji politycznej oraz największy w regionie zbiór zabytków japońskich.
W strukturze Muzeum funkcjonują działy merytoryczne: Archeologiczny, Historyczny, Artystyczny, Historii Oświetlenia, Historii Szkła i Przemysłu Szklarskiego oraz Oświatowo-Promocyjny. W Muzeum działa Biblioteka z bogatym księgozbiorem, a także pracownie konserwatorskie. Prowadzimy intensywną działalność edukacyjną, naukowo-badawczą i wydawniczą.
Oddziałem Muzeum jest Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy.
Wyróżnienia i nagrody
2019
- Anna Guz – kustosz, doświadczony pracownik Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, kierownik Działu Artystycznego – Nagroda Zarządu Województwa Podkarpackiego za szczególne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury
2017
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Czesław Nowak – kustosz, wieloletni pracownik Działu Historycznego – nagroda Zarządu Województwa Podkarpackiego, wyróżnienie za szczególne osiągnięcia w zakresie upowszechniania wiedzy historycznej, kształtowania postaw patriotycznych, przygotowania wartościowych publikacji, upamiętnień i sesji historycznych w latach 2010-2016
2016
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie – „Produkt Turystyczny Roku 2016”, za Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Jan Gancarski – Dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy – Wyróżnienie w uznaniu za zaangażowanie w organizację 24. Edycji Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce „Gdzie duch spotyka się z przestrzenią – świątynie, arcydzieła, pomniki”
2015
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie – III miejsce na Podkarpaciu w XXII edycji konkursu organizowanego przez Państwową Inspekcję Pracy – “Pracodawca Organizator Pracy Bezpiecznej” w kategorii zakłady pracy od 51 do 250 zatrudnionych
2014
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie – Medal okolicznościowy za współpracę upamiętniający 150 lat archeologii uniwersyteckiej w Polsce nadany przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
2012
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie – Nominacja w V edycji konkursu Ministerstwa Rozwoju Regionalnego „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich” w kategorii „Obiekt Turystyczny” za projekt „Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy atrakcją turystyczną regionu”
2011
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie – Certyfikat Podkarpackiej Regionalnej Organizacji Turystycznej w konkursie „Najlepszy Produkt Turystyczny 2011” za opracowanie i popularyzację atrakcyjnego, nowatorskiego oraz przyjaznego dla turysty produktu pn. Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy
2010
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy – Wyróżnienie Specjalne Oddziału Rzeszowskiego Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa oraz Podkarpackiej Izby Inżynierów Budownictwa w konkursie Budowa Roku
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy – Nagroda Publiczności dla filmu „Karpacka Troja” w reż. Zdzisława Cozaca i Jana Gancarskiego na I Festiwalu Filmów Archeologicznych Kraków 2010
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy – Nagroda Dyrektora Muzeum Archeologicznego w Krakowie dla filmu „Karpacka Troja” w reż. Zdzisława Cozaca i Jana Gancarskiego na I Festiwalu Filmów Archeologicznych Kraków 2010
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy – I Wyróżnienie dla filmu „Karpacka Troja” w reż. Zdzisława Cozaca i Jana Gancarskiego na I Festiwalu Filmów Archeologicznych Kraków 2010
2004
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie – Sybilla 2003, II Nagroda w konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku w kategorii „Wystawy Archeologiczne”, za organizację wystawy „Między Mykenami a Bałtykiem. Kultura Otomani-Füzesabony”
2002
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie – Sybilla 2002, I Nagroda w konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku w kategorii „Publikacje”, za wydawnictwo „W kręgu światła lampy naftowej”
