Choć historia powstania Muzeum nie jest bardzo odległa, to początki samego obiektu sięgają połowy XIV wieku, czyli początków Królewskiego Wolnego Miasta Krosna. Drewniany dwór w Krośnie zakupił w 1379 roku Eryk z Winsen, ordynariusz diecezji przemyskiej. Cech pałacu ta niepozorna rezydencja przylegająca do murów miejskich nabrała po rozbudowie i przebudowie w 1 połowie XVI wieku, kiedy gospodarzem był tu słynny kanonik krakowski, biskup Stanisław Tarło.
Do 1626 roku był własnością i okresową siedzibą Kanoników Przemyskich. Decyzją biskupa Achacego Grochowskiego został sprzedany Zofii z Ligęzów Skotnickiej, wdowie po Janie Skotnickim kasztelanie połanieckim i po ponad dziesięcioleciu zniszczony przez pożar, który w 1638 roku strawił część miasta. Wdowa odbudowała go i już z nowym skrzydłem przekazała Kolegium Rorantystów, dzierżącemu tą własność aż do 2 połowy XVIII wieku. W 1777 roku obiekt wydzierżawiono administracji austriackiej, a w 1841 roku jego nowym właścicielem został Pan Józef Dembowski.
Zakupiony przez miasto w 1873 roku, przez kilkadziesiąt lat służył różnym celom i miewał przedziwnych mieszkańców. Mieściły się tutaj ck koszary i urzędy, sądy, warsztaty i mieszkania prywatne, kasy oszczędności, kluby i szkoły. Od 1954 roku w kilku salach funkcjonowało tu Muzeum. W latach 1991-1995 przeprowadzono gruntowny remont zabytkowego obiektu i nad odkrytym fragmentem średniowiecznego muru Krosna dobudowano nowe skrzydło. Obecnie obiekt posiada cztery skrzydła. Jest to jedna z najokazalszych budowli w mieście, perła architektury rezydencjonalnej późnego renesansu na Podkarpaciu, ważny element historycznej zabudowy Krosna.
Choć wielokrotnie przebudowywany i niszczony zatracił swój dawny charakter, wciąż znaleźć można w pałacu ślady dawnej jego świetności. Przypominają o tym obszerna brama sieni wjazdowej, kamienna figura Chrystusa Króla z niszy trójkątnego naczółka nadbramnego, a obok niej kartusze herbowe Zofii z Ligęzów Skotnickiej i Jana Skotnickiego oraz kolebkowe sklepienia z lunetami w salach Muzeum.
Muzeum Podkarpackie w Krośnie należy do najciekawszych obiektów muzealnych nie tylko na Podkarpaciu, ale w skali całego kraju. Słynie z najcenniejszej w Europie kolekcji lamp naftowych. Jego siedziba mieści się na terenie zabytkowego starego miasta, w dawnym Pałacu Biskupim. Idea utworzenia tu Muzeum sięga początków wieku, jednak plany wielu znakomitych krośnian oraz władz miejskich niejednokrotnie krzyżowały doświadczenia wojenne XX wieku. Dopiero po drugiej wojnie światowej powrócono do realizacji pierwotnych zamiarów.
Jak pisał niegdyś przewodniczący Sekcji Muzealnej, doktor Antoni Lorens: Już po pierwszej wojnie światowej często mówiło się o potrzebie zorganizowania muzeum w Krośnie. Jednak sprawa ta nie wykroczyła poza sferę marzeń i słów. W międzyczasie obce muzea i różni zbieracze wywozili z powiatu krośnieńskiego wszelkie najcenniejsze okazy i zabytki. Pozostałe zaś w powiecie pamiątki niszczały, gdyż się o nie nikt nie troszczył. Dopiero po zjeździe muzeologów w Warszawie […], prof. August Mazurkiewicz ówczesny referent Kultury i Sztuki przy Starostwie w Krośnie, urządził w roku 1946 […] wystawę dawnego Krosna, zgromadziwszy sporo fotografii i obrazów krośnieńskich malarzy.
W roku 1950 inicjatywę utworzenia Muzeum podjął krośnieński oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Trzy lata później, władze miasta udostępniły na potrzeby Muzeum pomieszczenia w Pałacu Biskupim. 22 lipca 1954 roku jest oficjalną datą powstania krośnieńskiego Muzeum. W 2000 roku zmieniono jego nazwę na Muzeum Podkarpackie w Krośnie.
Choć Muzeum najbardziej znane jest z unikatowej kolekcji lamp naftowych, to w Pałacu Biskupim prezentowane są wystawy o różnorodnej tematyce. Muzeum szczyci się największą w Polsce kolekcją współczesnego szkła użytkowego i artystycznego oraz zbiorami archeologicznymi. Gromadzone są również zabytki dotyczące historii regionu oraz dzieła sztuki twórców związanych z Krosnem. Muzeum posiada ponadto znakomitą kolekcję poloników z Francji, pamiątek polskiej emigracji politycznej oraz największy w regionie zbiór zabytków japońskich.
W strukturze Muzeum funkcjonują działy merytoryczne: Archeologiczny, Historyczny, Artystyczny, Historii Oświetlenia, Historii Szkła i Przemysłu Szklarskiego oraz Oświatowo-Promocyjny. W Muzeum działa Biblioteka z bogatym księgozbiorem, a także pracownie konserwatorskie. Prowadzimy intensywną działalność edukacyjną, naukowo-badawczą i wydawniczą.
Oddziałem Muzeum jest Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy.
© Muzeum Podkarpackie w Krośnie 2024
